อาการทางประสาท หมายถึง ไก่แสดงอาการเหม่อลอย เบลอ เกร็ง กระตุก หลอน เอียง ชักดิ้น ตื่นตระหนก จิกตัวเอง อัมพฤกษ์ อัมพาต ซึ่งอาการเหล่านี้อาจเกิดมาจากหลายสาเหตุด้วยกัน เช่น
1.ถูกตีเข้าจุดสำคัญ เช่น บ้องหู แสกหน้า ตาท้ายเสนียด สันคอ หนอกคอ สันหลัง ไข่หลัง เต้าคอน้อย

2.ถูกแทงเข้าประสาท จุดประสาทสำคัญๆ เช่น กกหู รูหูหรือหูดำ ข้อต่อหัว ดุมปีก แนวสันหลัง ปั้นขา ตา

3.ระแวงตัวเอง เช่น ไก่ยอมสี ที่ยังไม่ชินกับสีของตัวเอง เช่นไก่สีเหลืองย้อมดำ มักจะจิกหลังตัวเอง เวลาเข้าชนคิดว่าตัวเองเป็นตัวอื่น

จากสาเหตุดังกล่าวนี้ อาจทำให้ไก่เกิดอาการทางประสาทได้ มือน้ำจะต้องรู้วิธีป้องกันแก้ไขได้ เช่น
1.ไก่ระแวงจิกตัวเอง เกิดจากการย้อมสีไก่ให้สีผิดแผกแตกต่างไปจากสีเดิมไก่จะจำสีตัวเองไม่ได้คิดว่าเป็นไก่ตัวอื่นจะระแวงระวังทำให้ไม่มีโอกาสป้องกันตัว ยิ่งขณะชนจะคิดว่าโดนรุมทำร้ายอาจถอดใจหนีได้ง่าย ถ้ายอมต้องใช่เวลาให้ไก่เคยชินกับสีน้อมอย่างน้อย 15 วัน
2.ไก่เหม่อลอย เบลอ หลอน เกิดจากไก่ถูกตีเข้าบริเวณหัว เข้าจุดประสาทบริเวณหัวด้านบนและด้านข้าง สมองกระทบกระเทือนมีเลือดคั่งในสมองในหัวมีอาการเหมือนหนักหัว มึนงง ไม่รู้สึก ให้มือนำไขหัวเอาเลือดคั่งในสมองในหัวออกให้หมด จะโดยใช่ไซริงดูดออกหรือให้มือรีดออกหรือปากดูดออกก็ได้ไก่จะหายจากอาการหนักหัว เหม่อลอย เบลอได้

3.ไก่เกิดการเกร็งกระตุก แสดงว่าถูกตีเข้าจุดปะสารทตานอกเอี้ยงจะชาเกร็ง ตัวแข็งที่มีอาการชักกระตุกจุดที่มักจะโดนตีแล้วเกร็งจะอยู่แถวๆบ้องหู ทักดอกไม่ ท้ายเสนียดปละบริเวณข้อต่อ เช่นดุมปีก ให้มือน้ำนวดบีบเส้นบริเวณที่โดนตีเบาๆ คลึงไปแล้วประคบด้วยร้อนผ่านๆอย่าขยี้จับยึดเส้นสายดึงดัด-คลึงก็จะหายจากอาการเกร็ง กระตุกได้

4.ไก่เกิดอาการเอียง ไก่มักจะโดนตีบริเวณบ้อง กกหู ทำให้ในหูเสียถ่วงดุล จะทรงตัวไม่ตรงหรือทรงตัวไม่อยู่ เกิดอาการเอียง เป๋ เซเสียประสาทถ้าไก่เอียงทางซ้ายให้แก้ทางขวาให้ หรือถ้าไก่เอียงทางขวาให้แก้ทางซ้าย สลับทางกันโดยการนวด-คลึงดึงประคบๆจนหว่าจะหายจากอาการเอียงให้ปล่อยให้ไก่เดินดู ถ้าไก่ไม่หายให้เอาโคนขนไก่แหย่เข้าไปในรูหูไก่ ปล่อยให้ไก่เดินไก่จะสะบัดหัวเพื่อจะให้ขนเสียบหูหลุด จะทำให้ถ่วงดุลในหูสมดุล ประสาทกลับเข้าที่ก็จะหายจากอาการเอียงได้

5.ไก่เกิดอาการชักดิ้นสาเหตุมาจากการถูกตีเข้าบริเวณเหลี่ยมคิ้ว เหลี่ยมตา-แสกตา ด้วยปลายนิ้วจะชักดิ้นวิ่งเตลิดแบบบังคับตัวเองไม่ได้ เส้นเอ็นเส้นประสาทจะพลิกค้างให้มือน้ำคลึง-นวด-ประคบ บริเวณดังกล่าวและนวดตัวให้ทั่วหรือให้ไก่กระพือปีกว่ายอากาศคือ จับสร้อยระย้าหางและโคนหางยกขึ้นห้อยไก่ลงไก่จะกระพือปีกและ

ซอยขา จะช่วยให้อาการทางประสาทหายได้เร็ว และให้ดัดคอดัดปีกโดยเอามือหนึ่งจับหัวไก่สอดไปใต้คาง กำหัวไว้อีกมือดันคอขึ้นละดึงคอลง ยืดคอออก การดัดปีกให้เอามือคลี่ปีกออกแล้วเอาอีกมือกดปีกไว้ทำทั้ง 2 ข้างและใช่มือทั้ง 2 ข้างสอดเข้าไปใต้ปีกประกบกันดันให้หลังสันปีกชนกัน และรวบยกขึ้นแค่ปลายนิ้วไก่จดฟื้นทำ 2-3 ครั้ง ก็หายจากอาการชักดิ้นได้
ที่มา: หนังสือคัมภีร์ไก่ชน 13 ฉบับสมบูรณครบทุกเรื่อง โดยอาจารย์พน นิลผึ้ง